Een onderzoek naar de kwaliteit van de informatievoorziening met betrekking tot de gemeentelijke grondexploitatie en de algemene uitkering gemeentefonds

“De door het college verstrekte informatie maakt het voor de gemeenteraad niet eenvoudig om tijdig te kunnen sturen, accelereren, afremmen of stoppen” Rekenkamer Tilburg

Het budgetrecht van de raad is een fundamenteel recht van de gemeenteraad, waarvoor hij kwalitatief hoogwaardige informatie nodig heeft. Dit onderzoek beoordeelt of de door het college beschikbaar gestelde informatie hiervoor toereikend is in het geval van de grondexploitatie en de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Deze twee onderwerpen zijn van groot belang voor de raad. Met de grondexploitatie kunnen aanzienlijke bedragen gemoeid zijn die echter in de tijd gespreid zijn. De algemene uitkering is de belangrijkste inkomstenbron voor de gemeente en om gefundeerde keuzes over de allocatie van het budget te kunnen maken dient de raad de beschikking te hebben over betrouwbare voorspellingen. De Rekenkamer constateerde dat de kwaliteit van de informatie niet aan een aantal (minimum)normen voldeed. Zo was de Rekenkamer niet in staat op basis van de begrotingsstukken een inzichtelijk samenhangend financieel totaalbeeld van kosten, opbrengsten, resultaten en risico’s van het grondbeleid te verkrijgen. Bij de algemene uitkering was het niet duidelijk hoe meerjarige ramingen van de inkomsten uit het gemeentefonds werden bepaald, uitgaande van het begrotingsbeleid van het rijk in een bepaald jaar. Bovendien was veel relevante informatie verspreid over meerdere P&C stukken. De conclusie was dat de door het college verstrekte informatie de gemeenteraad onvoldoende in staat stelde het budgetrecht te kunnen benutten. Om hier verbetering in aan te brengen stelde het rapport 21 aanbevelingen voor.

“Richt de begrotingsstukken zo in dat zij passen bij de nieuwe organisatie, en de raad inzicht geeft wie bij welk onderwerp aanspreekbaar is” Rekenkamer Tilburg

Vanaf 2011 is er in de gemeentelijke organisatie een reorganisatietraject opgestart onder de naam ‘Tilburg Transformeert’. Het doel van deze transformatie was de planning en controlcyclus beter aan te laten sluiten op de wensen en behoeften van raad, college en management. De Rekenkamer heeft parallel aan dit traject een programma van eisen voor de begroting ten behoeve van en in samenspraak met de raad opgesteld. De begroting is immers het sturings- en controle-instrument van de raad en deze functies zouden verbeterd kunnen worden door de begroting beter aan te laten sluiten op de (nieuwe) organisatie, zodat het voor raadsleden inzichtelijk is welk (deel)programma bij welke dienst hoort en welk collegelid of directielid aanspreekbaar is. De Rekenkamer deed een aantal aanbevelingen richting de raad om de gemeentelijke begroting beter aan de sturende en controlerende functies te laten voldoen.

Een onderzoek naar het monitoren en evalueren van de impulswijkenaanpak

“Door het ontbreken van een gestructureerde programmatische aanpak ontbreekt zowel bestuurlijk als ambtelijk het (totaal)overzicht” Rekenkamer Tilburg

Vanaf 2007 kende Tilburg het impuslwijkenbeleid. In samenwerking met bewoners en maatschappelijke organisaties werkte de gemeente aan het verbeteren van de sociaal-economische positie van de bewoners in vijf (achterstands)wijken. Het doel van het onderzoek van de Rekenkamer was om na te gaan hoe het college het (inmiddels verlaten) beleid stuurt, de voortgang bewaakt en de effectiviteit van het beleid toetst in de vijf (achterstands)wijken. Uit het onderzoek bleek dat er voor de wijken concrete resultaten waren geformuleerd door het college, maar dat het inzicht in de relatie tussen de resultaten en in te zetten instrumenten ontbrak. Bovendien was er geen sprake van een ‘programmatische’ aansturing van de impulswijkaanpak. Daarmee samenhangend bleek het programma te leiden tot een onoverzichtelijk geheel van subsidiestromen en verantwoordingen, zonder transparante publieke verantwoording. Deze versnippering vertaalde zich ook in een versnipperde informatievoorziening in de P&C-stukken, zodat het voor de raad complex was een overzicht te krijgen van de baten en lasten van het impulswijkenbeleid.

“Neem informatie over apparaatskosten op in de begroting, gepaard aan een meerjarige kadernota bedrijfsvoering” Rekenkamer Tilburg

Voor de uitvoering van gemeentelijke activiteiten zet de gemeente middelen in, zoals personeel, computers en gebouwen. Deze inzet van deze zogeheten apparaatskosten kan op een doelmatige of minder doelmatige manier gebeuren. Het doel van dit onderzoek door de Rekenkamer was om na te gaan of de raad een rol speelde bij de sturing en beheersing van apparaatskosten. Aangezien de raad de beleidslijnen uitzet in het kader van zijn budgetrecht  en het college het vastgelegde beleid uitvoert, zou geconcludeerd kunnen worden dat de raad zich niet met apparaatskosten hoeft bezig te houden. Zowel de gemeentewet als het BBV bieden de raad echter voldoende ruimte om een rol te spelen bij de invulling van de apparaatskosten. Uit het onderzoek van de Rekenkamer bleek de raad echter geen enkele rol te spelen, waarbij het ontbreken van adequate informatie over apparaatskosten een rol speelde. De Rekenkamer bepleitte in de financiële beheersverordening de sturings- en informatiebehoefte van de raad over apparaatskosten te verankeren.

Een onderzoek naar de rol van de raad en het college bij de aankoop en exploitatie van de parkeergarage Pieter Vreedeplein

“Procesafspraken over het proces van besluitvorming en informatievoorziening bij grote projecten zijn nodig” Rekenkamer Tilburg

Dit onderzoek ging over de parkeergarage aan het Pieter Vreedeplein in het centrum van Tilburg. Deze garage was in maart 2008 geopend, maar de parkeeropbrengsten bleken ver achter te blijven bij de begroting.  Het onderzoek van de Rekenkamer richtte zich op de vraag of de raad voldoende in positie was geweest om rond het besluitvormingsproces over de garage de beleidslijnen uit te zetten en de uitvoering van het beleid rond de garage te controleren. Bij beide onderzoekvragen trok de Rekenkamer een negatieve conclusie. Het college stelde financiële informatie niet op een consistente manier ter beschikking en nam strategische beslissingen zonder de raad daar in te kennen. Ook vanuit de ambtelijke organisatie werd relevantie informatie over het project niet ter beschikking gesteld. De raad zelf bleek ook te weinig ‘door te vragen’ als er beslissingen over de parkeergarage, zoals het toekennen van extra krediet, werden voorgelegd. Teneinde in de toekomst de raad wel in staat te stellen haar wettelijke taak van sturing en controle te kunnen uitvoeren, stelde de Rekenkamer voor een speciale procedure voor grote projecten in het leven te roepen. Hierin moet, onder meer, worden vastgelegd welke informatie beschikbaar moet zijn bij diverse fasen van het project.