Rekenkamer  –  Onderzoeken  –  ONDERZOEK

Onderzoek naar realistisch begroten

donderdag, oktober 12th, 2023

Doel van gemeentelijk begroten is het op een transparante en democratische wijze de inkomsten en uitgaven over een vooraf gestelde periode budgetteren volgens de geldende regelgeving. Hoewel dit niet expliciet wordt gesteld, mag men verwachten dat het de bedoeling is dat de realisatie in lijn is met de programmabegroting, oftewel: er wordt realistisch begroot.

Er kan sprake zijn van onder- dan wel overbesteding. Wanneer er sprake is van onderbesteding besteedt de gemeente minder voor het realiseren van de doelstellingen dan in de programmabegroting is opgenomen. Er wordt dan dus minder geld uitgegeven dan begroot. Onderbesteding werkt niet in het voordeel van de kaderstellende en controlerende rol van de raad. Het beslag op financiële middelen in de begroting is dan immers te hoog, de raad autoriseert teveel budget voor datgene dat in het begrotingsjaar kan worden gerealiseerd. Hierdoor heeft de raad een minder goed beeld van de financiële speelruimte. De raad had budgetten ook anders in kunnen zetten en de raad krijgt weinig kans tussentijds bij te sturen.

Wanneer er sprake is van overbesteding besteedt de gemeente juist méér aan het realiseren van de doelstellingen dan in de begroting is opgenomen. Ook overbesteding is nadelig. Het leidt tot financiële tekorten en extra druk op de gemeentelijke organisatie. Ook zullen overbestedingen moeten worden gefinancierd. Dit kan deels door de aanwending van extra beschikbare middelen en deels door de inzet van het eigen vermogen. Dit leidt tot een opwaartse druk om eigen vermogen te creëren. Tegelijkertijd zorgen overbestedingen dat het eigen vermogen omlaag gaat en de externe schulden toenemen.

De doelstelling van dit onderzoek is meervoudig. Het onderzoek beoogt inzicht te bieden in:

– De wijze waarop de gemeente Tilburg begroot

– Of er tendensen zijn ten aanzien van eventuele onder- dan wel overbesteding in relatie tot de exploitatie, reserves en investeringen

– Op welke wijze eventuele onder- of overbesteding in relatie tot de exploitatie, reserves en investeringen zijn beheerst en/of zijn bijgestuurd door het college en de raad

– Welke informatie er beschikbaar is over hoe de gemeente Tilburg zich verhoudt ten opzichte van andere vergelijkbare gemeenten op het vlak van onder- en overbesteding

Het onderzoek is gestart in september 2023 en wordt naar verwachting 1e kwartaal 2024 opgeleverd.

Posted in | Reacties uitgeschakeld voor Onderzoek naar realistisch begroten

De energietransitie in Tilburg en andere gemeenten

woensdag, januari 25th, 2023

De Rekenkamer van Tilburg onderzocht samen met de Rekenkamer(commissie)s van Breda, ’s-Hertogenbosch en Oss de energietransitie in de vier gemeenten. Zij onderzochten de haalbaarheid van de gemeentelijke doelen en de sturing door de gemeenteraden op de energietransitie. De conclusie is dat er vooruitgang te zien is, maar dat er nog een tandje bij moet om de doelen in 2030 te kunnen halen. De Rekenkamers concluderen ook dat de gemeenteraden met de huidige beleidskaders en informatie hun rol niet goed kunnen vervullen.

Het onderzoek is onderverdeeld in een algemeen deel met conclusies en aanbevelingen voor de vier gemeenten gezamenlijk en vier afzonderlijke delen met conclusies en aanbevelingen voor iedere gemeente specifiek.

De conclusie van het algemene deel is dat er in de vier gemeenten vooruitgang te zien is, maar niet voor alle doelen van de energietransitie én niet in de snelheid die was beoogd. Of alle doelen in 2030 gerealiseerd gaan worden, is daarom niet zeker. De opwek van duurzame energie komt op gang, maar de realisatie gaat nog gepaard met de nodige onzekerheden. Ook moeten geplande projecten nog worden gerealiseerd en moeten restopgaven nog worden gerealiseerd met concrete projecten om de doelen richting 2030 te halen. Wat betreft energiebesparing ontbreekt het aan de actuele cijfers om als raden de voortgang te kunnen controleren. De warmtetransitie komt moeizaam van de grond, onder andere omdat daarvoor hoge kosten gemaakt moeten worden door inwoners en bedrijven. De doelen voor het aardgasvrij maken van woningen lijken te hoog gegrepen. Met de huidige beleidskaders en informatievoorziening kunnen de raden hun kaderstellende en controlerende rollen niet goed vervullen. De rekenkamer(commissie)s geven in het algemene deel voor de vier gemeenten een aantal aanbevelingen voor verbetering van het inzicht in de voortgang, de informatievoorziening, de nog geplande projecten en de resterende opgave en de visie op de periode na 2030.

De conclusie van het deel voor de gemeente Tilburg is dat de Tilburgse raad momenteel slechts beperkt kan sturen op gemeentelijke doelen, regionale doelen en op de uitvoering. Wat betreft de realisatie van gemeentelijke doelen ligt de gemeente niet op koers; voor opwek geldt dat er veel afhankelijkheden zijn, voor besparing moet de gemeente gaan versnellen maar is niet duidelijk hoe dit te realiseren en voor warmte wordt de voortgang niet bijgehouden. Ook op regionaal niveau heeft Tilburg niet inzichtelijk hoe zij bijdraagt aan de doelen van de REKS. Er zijn wel doelstellingen voor opwek van elektra en warmte, maar deze zijn gericht op 2045. Niet op 2030 zoals de REKS. Daarnaast worden de doelstellingen voor opwek in de monitoring gecombineerd, waardoor het voor de raad minder goed inzichtelijk is waar de gemeente staat voor opwek van elektra en warmte. Ook is de regionale opgave niet vertaald naar een gemeentelijke opgave. Wat betreft informatievoorziening aan de raad is het positief dat de raad de informatie op elk moment kan inzien. De informatie die wordt aangeleverd biedt echter nog weinig inzicht in de uitvoering. Vindt deze plaats binnen de gestelde kaders? Ook de voortgangsrapportage is pas recent aan de raad verstrekt. De Rekenkamer Tilburg doet een zestal aanbevelingen voor het verbeteren van sturing en controle door de raad.

De Rekenkamer Tilburg licht het onderzoek toe aan de raad op 4 december 2023. Deze bijeenkomst is live te volgen via: Bijeenkomst/1119886 Gemeente Tilburg (raadsinformatie.nl)

Posted in | Reacties uitgeschakeld voor De energietransitie in Tilburg en andere gemeenten

Een zekere onzekerheid

woensdag, september 20th, 2023

Een onderzoek naar het Tilburgse bestaanszekerheidsbeleid en het vermogen in te kunnen spelen op maatschappelijke ontwikkelingen hierin

“Om voor Tilburgers die in bestaansonzekerheid leven te doen wat nodig is, moet de gemeente meer investeren in het bestaanszekerheidsbeleid en de uitvoering daarvan” Rekenkamer Tilburg

Een groeiend aantal huishoudens zit financieel klem als gevolg van stijgende kosten, bovenop de al hoge vaste lasten. Te weinig financiële armslag om basisvoorzieningen te kunnen bekostigen, betekent leven in bestaansonzekerheid. Daarbij gaat het in Tilburgse begrippen niet alleen om voldoende inkomen, maar ook om een betaalbare woning, voldoende te eten, toegang tot goede en betaalbare zorg en onderwijs en werk of andere dagbesteding die structuur en zin aan de dag geeft. Bestaanszekerheid is de laatste jaren door maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de impact van de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne met hoge gas- en stroomprijzen tot gevolg, de koopkrachtdaling door de hoge inflatie en door stijgende huur- en koopprijzen van woningen, meer onder druk komen te staan. Er is een toename van het aantal Tilburgers in bestaansonzekerheid. Momenteel gaat het om ruim 15.000 huishoudens die leven van maximaal 120% van het sociaal minimum. De Rekenkamer Tilburg heeft onderzoek gedaan naar het Tilburgse bestaanszekerheid en de uitvoering daarvan. Om voor deze Tilburgers te doen wat nodig is, adviseert de Rekenkamer Tilburg de gemeente om meer te investeren in het Tilburgse bestaanszekerheidsbeleid en de uitvoering daarvan. Daartoe geeft de Rekenkamer Tilburg een aantal aanbevelingen aan zowel de gemeenteraad van Tilburg als het college van B&W.

De Rekenkamer Tilburg presenteert het onderzoek op 23 oktober 2023 om 16.00 uur aan de raad. Deze bijeenkomst is live te volgen via: Bijeenkomst/1119855 Gemeente Tilburg (raadsinformatie.nl)

Posted in | Reacties uitgeschakeld voor Een zekere onzekerheid

Impact op subsidies

maandag, maart 28th, 2022

Een onderzoek naar het subsidiebeleid van de gemeente Tilburg

“Het meten van impact blijkt in de praktijk zeer lastig. Het legt onrealistische verwachtingen neer bij subsidieontvangers en zorgt voor onnodige inzet van tijd, middelen en capaciteit aan zowel de kant van subsidieontvangers als aan de kant van de gemeente.” Rekenkamer Tilburg

Het subsidiebeleid van de gemeente Tilburg heeft vele ontwikkelingen doorgemaakt in de laatste pakweg twintig jaar. Het Bestuursakkoord ‘Gezond en Gelukkig in Tilburg’ uit 2018-2022 stuurt op een nieuwe koers voor het subsidiebeleid met als uitgangspunt het realiseren van meer impact voor inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Maar leidt wat wordt gedaan door de gemeente ook tot de gewenste resultaten voor inwoners? Dit is de reden voor de Rekenkamer om opnieuw onderzoek te doen naar het subsidiebeleid, nadat in 2005, 2010, 2014 en 2018 het onderwerp al eerder door de Rekenkamer is onderzocht.

De gemeenteraad van Tilburg heeft ten aanzien van het onderwerp met name behoefte aan nader inzicht in het subsidiebeleid. Specifiek leven er vragen vanuit drie invalshoeken; de inrichting van het proces van subsidiëring, de sturing op subsidiëring en de verantwoording over subsidiëring. De Rekenkamer beschrijft het onderzoek dan ook langs deze drie invalshoeken.

De resultaten hiervan bieden inzichten en perspectieven voor de verdere inzet van het subsidie-instrument door de gemeente Tilburg in de bestuursperiode 2022-2026, waar de Rekenkamer aanbevelingen voor doet richting zowel de gemeenteraad als het College van B&W.

De Rekenkamer presenteert haar onderzoeksrapport aan de gemeenteraad op 21 november 2022. De presentatie is die dag tussen 14.00 en 15.30 uur hier live te volgen en terug te kijken.

Posted in | Reacties uitgeschakeld voor Impact op subsidies

Begrotelijke projecten?

dinsdag, december 17th, 2019

Een onderzoek naar financiële overschrijdingen bij projecten 

“We staan met regelmaat met de rug tegen de muur” Raadsleden gemeente Tilburg 

Bij de gemeente Tilburg wordt bij projecten met regelmaat extra krediet gevraagd bovenop het oorspronkelijk door de gemeenteraad goedgekeurde krediet. De Rekenkamer Tilburg onderzocht hoe financiële overschrijdingen bij projecten ontstaan, of de gemeenteraad tijdig is geïnformeerd en hoe financiële overschrijdingen voorkomen kunnen worden. De Rekenkamer Tilburg heeft daarop financiële overschrijdingen bij een aantal projecten [1] geanalyseerd.

Enkele opvallende bevindingen; het ontbreekt aan een eenduidige definitie van het begrip ‘overschrijding’ en overschrijdingen van oorspronkelijke kredieten kunnen diverse oorzaken hebben:

  • De verwachte kosten van een project zijn bepaald op basis van een onvolledige inschatting van de werkzaamheden en/of materialen.
  • Er worden zaken over het hoofd gezien, zoals noodzakelijke grondwerkzaamheden of problemen bij de sloop van bestaande bebouwing.
  • Er worden (ook door de gemeenteraad!) nieuwe wensen en eisen toegevoegd nadat het project al is gestart.
  • Kostenstijgingen als gevolg van niet beïnvloedbare factoren zoals een onverwachte prijsstijging van materialen, of aan faillissementen van aannemers.

De Rekenkamer Tilburg concludeert dat de informatievoorziening aan de gemeenteraad over de financiële risico’s tijdens de uitvoeringsfase van de beschouwde projecten, in onvoldoende mate adequaat is geweest. Er zijn kredieten goedgekeurd zonder dat de gemeenteraad goed geïnformeerd was over de risico’s tijdens de uitvoering en de dekking van de kosten (met name langjarige kosten die een substantiële last op de begroting vormen).

De Rekenkamer Tilburg doet aanbevelingen om financiële overschrijdingen bij projecten zoveel mogelijk te voorkomen:

  • In de startfase dient de gemeenteraad aan de voorkant een goed inzicht te krijgen in het gehele project inclusief de afwegingen met betrekking tot voorbereidingstijd en startmoment.
  • Werk het project zoveel mogelijk uit voor de start. De scope moet helder zijn met een volledige planning.
  • Voorkom dat tijdens de uitvoering van het project de ambities verruimd worden. In geval van samenwerking met een private partij betekent dit contractaanpassing waar de gemeenteraad goedkeuring aan moet geven.
  • De gemeenteraad dient bij ieder project een zo volledig mogelijke doorrekening te ontvangen of, als dat niet mogelijk is, dient er een grotere reserve boven het uitvoeringskrediet ingebouwd te worden waarmee tegenvallers kunnen worden gecompenseerd.
  • Ga pas over tot de kredietaanvraag na het afsluiten van de ontwerpfase. Dit kan zichzelf later terugverdienen als minder extra kredietbijstellingen noodzakelijk zijn.
  • Substantiële meerjarige financiële consequenties moeten bij projecten duidelijk en volledig gepresenteerd worden, tezamen met het raadsvoorstel voor het uitvoeringskrediet.

[1] Burgemeester Stekelenburgplein, Brug Den Ophef, Buurthuis Jeruzalem, Busstation, LocHal, Fietsenstalling Heuvel, Fietstunnel Stappegoor en Kernwinkelgebied.

Posted in | Reacties uitgeschakeld voor Begrotelijke projecten?