Een onderzoek naar de ervaringen met het bestuursakkoord ‘Gezond en Gelukkig in Tilburg’ en akkoorden in andere gemeenten 

“Maak vooraf bewuste keuzes over de inrichting van het akkoord en overweeg het opnemen van een financieel kader in het akkoord zelf” Rekenkamer Tilburg

In maart 2022 vinden er gemeenteraadsverkiezingen in Nederland plaats, zo ook in de gemeente Tilburg. Na de verkiezingen gaan fracties in de raad in onderhandeling om te komen tot een nieuw coalitie-, bestuurs- of raadsakkoord. Met het oog op de naderende verkiezingen heeft de Rekenkamer onderzoek gedaan naar de voorbereiding op, inrichting en uitvoering van, en verantwoording over, het huidige bestuursakkoord ‘Gezond en Gelukkig in Tilburg’ 2018-2022. Naast het Tilburgse akkoord zijn ook akkoorden van diverse andere gemeenten bekeken. Er zijn veel andere smaken in inrichting en uitvoering van, en verantwoording over een akkoord mogelijk. Met dit onderzoek geeft de Rekenkamer de (toekomstige) gemeenteraad, de onderhandelaars over het nieuwe akkoord, het (toekomstige) college van B&W en de ambtelijke organisatie inzichten die bijdragen aan de vormgeving van een nieuw Tilburgs akkoord voor de komende bestuursperiode 2022-2026.

Een van de aanbevelingen is dat vooraf bewuste keuzes gemaakt dienen te worden bij de voorbereiding van het akkoord; welke ambtelijke informatie is van belang voor de onderhandelingen over een nieuw akkoord, welke rol krijgt de griffier om te komen tot een akkoord en wat zijn de voor- en nadelen van verschillende typen akkoorden en welke keuze wordt daarin gemaakt.

En wordt het een akkoord op hoofdlijnen, zoals het huidige akkoord, met ruimte om in te spelen op de ontwikkelingen? Of juist meer een akkoord met concretere en meetbare doelen? De Rekenkamer adviseert in haar aanbevelingen om daar samen vóór de inrichting van het nieuwe akkoord een duidelijk standpunt over te bepalen. Zo ook wordt de suggestie meegegeven om vooraf af te wegen een financieel kader in het akkoord op te nemen.

Wat betreft de uitvoering van, en verantwoording over het akkoord is de aanbeveling om te overwegen om (opnieuw) een doorvertaling te maken van het akkoord naar de verschillende sturings- en controle-instrumenten. En om af te wegen in hoeverre doelen uit het akkoord te volgen en te meten moeten zijn.

De Rekenkamer zal het onderzoeksrapport aan de gemeenteraad presenteren op 31 januari 2022. Deze presentatie is terug te kijken via deze link.

Vergelijking van corona-steunmaatregelen in de gemeenten Arnhem, Breda, Oss en Tilburg

“Waarborgen democratisch proces tijdens de coronacrisis blijkt een moeilijke opgave” Rekenkamers Tilburg, Arnhem, Breda en Rekenkamercommissie Oss

De Rekenkamers Arnhem, Breda, Tilburg en de Rekenkamercommissie Oss hebben gezamenlijk onderzoek gedaan naar welke lokale corona-steunmaatregelen getroffen zijn. Aan bod kwam de wijze van besluitvorming, belangen en risico’s en de rol van gemeenteraden. Uit het onderzoek komt het beeld naar voren dat de lokale steunmaatregelen grotendeels overeen komen (met name gericht op liquiditeit van bedrijven, ondernemers en instellingen), maar dat de democratische beginselen extra aandacht verdienen na de acute crisisperiode en in het verdere vervolg van de crisis:

– In alle vier de gemeenten heeft het college in de eerste periode de besluiten genomen en werd de raad achteraf geïnformeerd. In de eerste maanden was er van een kaderstellende rol van de raden geen sprake. Pas na een aantal maanden kwam de besluitvorming in de gemeenteraden op gang. In enkele gemeenten heeft dat tot een discussie over de rol van college en raad geleid.

– Ook de uitgangspunten ten aanzien van de steun zijn voornamelijk door de colleges vastgesteld. Alleen in Oss heeft de gemeenteraad de te hanteren inhoudelijke uitgangspunten vastgesteld en hierover een uitgebreide discussie gevoerd. In geen van de gemeenten zijn dusdanig scherpe doelen en ambities geformuleerd, dat deze goed te controleren zijn door de raad. Door geen van de gemeenteraden is getoetst of de uitgangspunten ook daadwerkelijk zijn gehanteerd.

– In geen van de gemeenten heeft het college meerdere alternatieven om over te besluiten voorgelegd aan de raad op het coronadossier. In alle vier gemeenten geldt dat meer keuzes en scenario’s gemist zijn en worden door de raad.

– Ook zijn in geen van de gemeenten vooralsnog de mogelijk langdurige gevolgen op alle beleidsterreinen en de risico’s op deze terreinen in kaart gebracht. Het is daardoor moeilijk voor de raad om de gevolgen van de coronacrisis goed te kunnen betrekken bij vaststelling van het (financiële en inhoudelijke) beleid in de komende tijd en komende jaren.

Qua lessen komt naar voren dat het belangrijk is om na de eerste korte acute crisisperiode de raad zo snel mogelijk weer zijn kaderstellende rol uit te laten voeren. Het is ook belangrijk om in een vroeg stadium van een dergelijke crisis concrete inhoudelijke uitgangspunten te formuleren over de rol die de gemeente wil vervullen en welke taken zij wel en welke zij niet wil oppakken. Daarbij is het gewenst dat gemeenten de geformuleerde uitgangspunten en criteria ook expliciet toepassen, toetsen en verantwoorden aan de raad. Voorts is het belangrijk dat de raad zo goed mogelijk de risico’s en de gevolgen van de crisis kan inschatten, zodat tijdig hierop ingesprongen kan worden. Daarbij is door de raden ook de wens geuit om meerdere keuzes en meerdere scenario’s te krijgen om te kunnen zien wat de gevolgen van verschillende scenario’s zijn. Tot slot is het belangrijk om nu een herstelagenda op te gaan stellen en perspectieven voor de lange termijn voor de inwoners, bedrijven en instellingen te creëren, waarbij rekening wordt gehouden met de gevolgen van de coronacrisis op alle maatschappelijke gebieden.

Een onderzoek naar vraag en aanbod van sociale huurwoningen in de gemeente Tilburg in relatie tot de beleving van inwoners

“Aanbevelingen voor het college van B&W: Leg de ambities voor sociale huur duidelijk vast in gemeentelijk beleid. Blijf in samenwerking met corporaties en huurdersorganisaties de vraagdruk en het aanbod van de sociale huur volgen. Communiceer met regelmaat daarover naar de raad en de stad.” Rekenkamer Tilburg

In de sociale-huursector worden huishoudens met een laag inkomen van betaalbare huisvesting voorzien. De Rekenkamer Tilburg heeft een onderzoek uitgevoerd naar enerzijds de cijfers en het beleid van de gemeente Tilburg en anderzijds naar de beleving van Tilburgers over de sociale-huursector. Het blijkt dat woningzoekenden in 2019 ongeveer even snel een woning vonden als in 2015. Wel zal de komende jaren de vraag naar een sociale-huurwoning toenemen. Het blijkt echter niet eenvoudig nieuwbouwplannen te realiseren: de afspraken die de gemeente met de woningcorporaties had gemaakt over nieuwbouw van sociale-huurwoningen tussen 2015 en 2020 konden slechts deels worden nagekomen. Wat de beleving van burgers betreft, uit de enquête blijkt dat meer dan twee derde zich vroeg heeft ingeschreven om later een hogere kans op een woning te krijgen. Bijna drie kwart van de respondenten vindt dat er meer sociale huurwoningen moeten komen. Dit geldt vooral voor starters. Burgers die al in een sociale-huurwoning wonen, vinden een lage huurprijs juist belangrijk. Het onderzoek van de Rekenkamer Tilburg heeft geleid tot aanbevelingen die de gemeenteraad beter in staat zullen stellen het beleid mede vorm te geven en te controleren. De Rekenkamer Tilburg adviseert bijvoorbeeld om ten behoeve van de leefbaarheid van wijken de sociale huur beter over de stad te spreiden en om de doelen voor de sociale huur ondubbelzinnig vast te leggen en daarover regelmatig te communiceren.