Een onderzoek naar financiële overschrijdingen bij projecten 

“We staan met regelmaat met de rug tegen de muur” Raadsleden gemeente Tilburg 

Bij de gemeente Tilburg wordt bij projecten met regelmaat extra krediet gevraagd bovenop het oorspronkelijk door de gemeenteraad goedgekeurde krediet. De Rekenkamer Tilburg onderzocht hoe financiële overschrijdingen bij projecten ontstaan, of de gemeenteraad tijdig is geïnformeerd en hoe financiële overschrijdingen voorkomen kunnen worden. De Rekenkamer Tilburg heeft daarop financiële overschrijdingen bij een aantal projecten [1] geanalyseerd.

Enkele opvallende bevindingen; het ontbreekt aan een eenduidige definitie van het begrip ‘overschrijding’ en overschrijdingen van oorspronkelijke kredieten kunnen diverse oorzaken hebben:

• De verwachte kosten van een project zijn bepaald op basis van een onvolledige inschatting van de werkzaamheden en/of materialen.
• Er worden zaken over het hoofd gezien, zoals noodzakelijke grondwerkzaamheden of problemen bij de sloop van bestaande bebouwing.
• Er worden (ook door de gemeenteraad!) nieuwe wensen en eisen toegevoegd nadat het project al is gestart.
• Kostenstijgingen als gevolg van niet beïnvloedbare factoren zoals een onverwachte prijsstijging van materialen, of aan faillissementen van aannemers.

De Rekenkamer Tilburg concludeert dat de informatievoorziening aan de gemeenteraad over de financiële risico’s tijdens de uitvoeringsfase van de beschouwde projecten, in onvoldoende mate adequaat is geweest. Er zijn kredieten goedgekeurd zonder dat de gemeenteraad goed geïnformeerd was over de risico’s tijdens de uitvoering en de dekking van de kosten (met name langjarige kosten die een substantiële last op de begroting vormen).

De Rekenkamer Tilburg doet aanbevelingen om financiële overschrijdingen bij projecten zoveel mogelijk te voorkomen:

• In de startfase dient de gemeenteraad aan de voorkant een goed inzicht te krijgen in het gehele project inclusief de afwegingen met betrekking tot voorbereidingstijd en startmoment.
• Werk het project zoveel mogelijk uit voor de start. De scope moet helder zijn met een volledige planning.
• Voorkom dat tijdens de uitvoering van het project de ambities verruimd worden. In geval van samenwerking met een private partij betekent dit contractaanpassing waar de gemeenteraad goedkeuring aan moet geven.
• De gemeenteraad dient bij ieder project een zo volledig mogelijke doorrekening te ontvangen of, als dat niet mogelijk is, dient er een grotere reserve boven het uitvoeringskrediet ingebouwd te worden waarmee tegenvallers kunnen worden gecompenseerd.
• Ga pas over tot de kredietaanvraag na het afsluiten van de ontwerpfase. Dit kan zichzelf later terugverdienen als minder extra kredietbijstellingen noodzakelijk zijn.
• Substantiële meerjarige financiële consequenties moeten bij projecten duidelijk en volledig gepresenteerd worden, tezamen met het raadsvoorstel voor het uitvoeringskrediet.

[1] Burgemeester Stekelenburgplein, Brug Den Ophef, Buurthuis Jeruzalem, Busstation, LocHal, Fietsenstalling Heuvel, Fietstunnel Stappegoor en Kernwinkelgebied.

Een onderzoek naar de inspanningen en effecten op het gebied van burgerparticipatie in de gemeente Tilburg

“Hoewel er veel moois gebeurt, kan burgerparticipatie naar een hoger niveau worden getild in de gemeente. Dit vereist met name een omslag in het denken en doen van de gemeente Tilburg en Tilburgers” Rekenkamer Tilburg

De gemeente Tilburg heeft samenwerking met en in de stad hoog in het vaandel staan. (meer…)

Een onderzoek naar de mate waarin aanbevelingen vanuit eerdere Rekenkameronderzoeken zijn doorgevoerd

“Sneller resultaat graag” LID GEMEENTERAAD

De Rekenkamer heeft onderzoek gedaan naar de mate waarin aanbevelingen uit Rekenkameronderzoeken in de periode 2009 – 2018 doorwerken in de dagelijkse praktijk van het gemeentelijke bestuur. De Rekenkamer Tilburg constateert dat de aanbevelingen van zes geselecteerde onderzoeken tot ontwikkelingen hebben geleid die de gemeenteraad in potentie beter in staat stellen zijn wettelijke taken van kaderstelling en controle uit te voeren en die voor de gemeente als geheel positieve maatschappelijke effecten kunnen hebben. De ontwikkelingen verlopen echter niet altijd met een hoge snelheid. Met name bij het subsidiebeleid, bij grote projecten zoals Stappegoor en bij het Sportbedrijf zijn er wat betreft de doorwerking van de Rekenkameraanbevelingen nog weinig concrete resultaten geboekt, al wordt er aan gewerkt. De onderzoeken naar apparaatskosten en geheimhouding hebben in de praktijk voldoende doorwerking gehad. Hierbij ziet de Rekenkamer wel dat de aanbevelingen soms nog onderbelicht blijven (bijv. bij apparaatskosten). Ten aanzien van het recente onderzoek Wmo is de sector nog teveel in beweging om conclusies over de doorwerking te trekken, de implementatie van aanbevelingen vergt tijd. In het algemeen kan daarnaast gesteld worden dat na afronding van een onderzoek van de Rekenkamer en het vaststellen van het raadsbesluit over de aanbevelingen het veelal niet helder is wie binnen de ambtelijke organisatie aan zet is. Er is geen duidelijk protocol dat expliciet beschrijft hoe en door wie aanbevelingen dienen te worden opgevolgd, dan wel wie een dergelijk protocol zou moeten formuleren.

Een vergelijkend onderzoek van vijf Brabantse Rekenkamer(commissie)s naar de implementatie van de Omgevingswet

“Er zijn door de gemeente Tilburg goede stappen gezet om richting te geven aan het verdere implementatieproces” Rekenkamer Tilburg

Dit onderzoek is in opdracht van de Rekenkamer(commissie)s van Eindhoven, Tilburg, Breda, ‘s-Hertogenbosch en Oss gezamenlijk uitgevoerd door onderzoeksbureau OverMorgen. Het onderzoek geeft inzicht in de stand van zaken ten aanzien van de implementatie van de Omgevingswet in 2021 en het formuleren van leerpunten, in het bijzonder voor de rol van de gemeenteraad. De vergelijking tussen de vijf onderzochte gemeenten laat zien dat er een grote diversiteit is bij de onderzochte gemeenten in de aanpak van het (implementatie)proces (‘meerdere wegen leiden naar Rome’). Er is geen ‘beste manier’. Meer eenduidig is de constatering dat er in alle onderzochte gemeenten nog gezocht wordt naar het adequate samenspel tussen raad, college en ambtelijke organisatie. De gemeenteraden van de vijf gemeenten voelen zich volgend bij de implementatie van de Omgevingswet. De strategie voor de implementatie is vooral ambtelijk uitgewerkt, terwijl in veel gemeenteraden een groot deel van de tijd besteed wordt aan het bespreken van incidenten en procedures. Specifiek voor Tilburg geldt dat in mei 2017 een raadswerkgroep Omgevingswet is geïnstalleerd. In maart 2018 heeft de Tilburgse gemeenteraad het advies van deze raadswerkgroep vastgesteld. Hierbij heeft de raad er expliciet voor gekozen om bij de implementatie van de Omgevingswet uit te gaan van het perspectief van de ‘vernieuwende overheid: een overheid die ruimte schept, meedenkt en meedoet en beschermt wat kwetsbaar is’. Daarnaast heeft de raad besloten om te gaan werken met het instrument ‘bestuurlijke afwegingsruimte’ en heeft de raad de Omgevingsvisie 2040 voor nu ‘Omgevingswetproof’ verklaard. Met het nemen van dit besluit heeft de gemeenteraad van Tilburg volgens de Rekenkamer Tilburg een goede stap gezet. Er is een bewuste keuze gemaakt ten aanzien van de sturingsfilosofie. Dit geeft richting aan het verdere implementatieproces.